Wat betekent duurzaamheid binnen de landbouw?

Duurzame ontwikkeling is een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige generatie, zonder de behoeften van toekomstige generaties, zowel hier als in andere delen van de wereld, in gevaar te brengen, aldus de definitie van de VN-commissie Brundtland uit 1987.

In het geval van landbouw is het doel verduurzaming op verschillende gebieden: het gebruik van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen verminderen of vervangen door alternatieven; natuurbehoud en biodiversiteit vergroten op en rond het boerenbedrijf; verarming van de bodem tegengaan; zorg voor milieu, bodem, lucht en water; welzijn, gezondheid en voedselveiligheid; de veiligheid en gezondheid en eerlijke behandeling van mensen die in de landbouw werken bewaken; vermindering of vervanging van fossiele brandstoffen door duurzame energiebronnen; en vermindering of vervanging van plastics.

Veel initiatieven en/of keurmerken raken tegelijkertijd verschillende gebieden. Zo heeft de Bean Deal, ofwel de Green Deal Eiwitrijke Gewassen, als doel om het aandeel geteelde en gegeten peulvruchten in Nederland te vergroten. Deze planten verrijken de bodem door stikstof aan zich te binden, waardoor minder (kunst)mest nodig is, minder stikstof uitgestoten wordt, wat biodiversiteit aan planten en dieren ten goede komt, minder peulvruchten hoeven worden geïmporteerd en er meer plantaardig eiwit in Nederland wordt gegeten en minder dierlijk eiwit, wat gunstig is voor de gezondheid.

Duurzame productie van graan

Een voorbeeld is de Nederlandse productie van graan. Het graan hier was voornamelijk voor veevoer en niet voor bakkerijen of bier, maar dat is aan het verschuiven, mede door de oorlog in Oekraïne. Als het Nederlandse graan meer en meer voor menselijke consumptie bestemd wordt, is duurzamere productie ook meer een voorwaarde – al zal dat ook voor dierlijke consumptie meer en meer mee gaan wegen. Ondanks wat we hierboven schreven, is het nog steeds vaak zo dat pas wanneer productie dichter bij de consument komt, duurzaamheid belangrijker wordt gevonden.

Gevolgen van achterlopen op duurzaamheid

Het achterlopen met deze materie kan grote gevolgen hebben. Zie ook recent het besluit van het kabinet om dit jaar aardappels vóór 1 oktober te laten oogsten om daarna een stikstofbindend gewas op die grond te zaaien, óf volgend jaar minder stikstof (in de vorm van meststoffen) mogen gebruiken.

Checklist: Hoe duurzaam ben jij?

Hoeveel kun jij er al afstrepen in de keten voor jouw product?

☐   Gebruik van meststoffen verminderen en/of alternatieven gebruiken

☐   Gebruik van gewasbeschermingsmiddelen verminderen en/of alternatieven gebruiken

Natuurbehoud en biodiversiteit rondom boerenbedrijf vergroten in:

☐   Bodem

☐   Water

☐   Lucht

☐   Omgeving

☐   Fossiele brandstoffen in landbewerking en vervoer verminderen en/of vervangen door alternatieven, algemeen energieverbruik verlagen en wat overblijft invullen vanuit hernieuwbare energiebronnen, wat dan nog overblijft compenseren via CO2-reductie elders

☐   Gebruik water verminderen

☐   Plastics verminderen en/of vervangen voor alternatieven

☐   Gezondheid en voedselveiligheid voor de consument

☐   Eerlijke behandeling van mensen die in landbouw werken

☐   Productafvalstroom verkleinen